Türkçenin Ana Dili Olarak Öğretiminde Fiilimsilerin (İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil) Öğretilmesinde Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Yolları Üzerine Bir Değerlendirme
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17473104Anahtar Kelimeler:
Türkçe öğretimi, fiilimsiler, isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil, dil bilgisi öğretimiÖzet
Türkçe, yapısal özellikleri itibarıyla sondan eklemeli bir dil olup, cümle kurma biçimlerinde fiilimsiler (eylemsiler) kilit bir rol oynamaktadır. Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerine getirilen özel eklerle türetilen ancak fiillerin tüm özelliklerini (şahıs ve kip çekimi gibi) göstermeyen, bunun yerine cümlede isim, sıfat veya zarf görevlerinde kullanılan melez bir kelime türüdür. Bu melez yapılar, Türkçenin anlatım gücünü ve cümle yapısındaki esnekliğini artırırken, ana dili öğretimi sürecinde hem öğrenciler hem de öğretmenler için önemli zorluklar ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkçenin ana dili olarak öğretiminde fiilimsilerin (isim-fiiller, sıfat-fiiller, zarf-fiiller) öğretimine ilişkin karşılaşılan güçlükleri çok boyutlu bir çerçevede incelemek ve çözüm odaklı, kuramsal temelli uygulama önerileri geliştirmektir. Fiilimsiler Türkçede yan cümleciklerin kurulması, tümce içi ögelerin çeşitlenmesi, sözdizimsel sıkıştırma, metinsellik ve söylem tutarlılığının sağlanması açısından merkezi bir işleve sahiptir. Bu çalışmada, fiilimsilerin öğretiminde karşılaşılan sorunlar öğrenci, öğretmen ve malzeme kaynaklı olmak üzere üç ana başlıkta incelenmiş, çözüm önerileri ise güncel dil öğretim yaklaşımları ışığında değerlendirilmiştir.
Referanslar
Aksan, D. (1999). Her yönüyle dil: Ana çizgileriyle dilbilim (5. bs.). Türk Dil Kurumu Yayınları.
Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil: Ana çizgileriyle dilbilim. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Altuntaş, S. (2025). Fiilimsi Eklerinin Kullanım Sıklığı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 13(1), 69-97. https://doi.org/10.57115/karefad.1638233
Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728–749.
Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin grameri. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Bayraktar, N. (2004). Türkçede fiilimsiler. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (25. bs.). Pegem Akademi.
Comrie, B., & Thompson, S. A. (2007). Lexical nominalization. In T. Shopen (Ed.), Language typology and syntactic description (334-381). Cambridge University Press.
Coşkun, E. (2013). Türkçe öğretiminde malzeme geliştirme. Pegem Akademi.
Delice, M. (2003). Fiilimsilerin öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Türk Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 45–58.
Demir, N. (2018). Fiilimsilerin Türkçenin sözdizimine katkıları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (17), 221–245. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/37181/427981
Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe öğretimi: Uygulamalı bir yaklaşım. Anı Yayıncılık.
Doğan, N. (2018). Türkiye Türkçesinde fiilimsilerle kurulan birleşik cümleler [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
Eker, S. (2009). Çağdaş Türk dili. Grafiker Yayınları.
Erdem, M. (2016). Türkçede fiilimsiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
Ergin, M. (2013). Türk dil bilgisi. Bayrak Yayınları.
Göçer, A. (2014). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi.
Göksel, A., & Kerslake, C. (2005). Turkish: A comprehensive grammar. Routledge.
Güneş, F. (2013). Türkçe öğretiminde yaklaşımlar ve modeller. Pegem Akademi.
Hengirmen, M. (2007). Türkçe dilbilgisi. Engin Yayınevi.
Johanson, L. (2006). Turkish linguistics today. Brill Academic Publishers.
Karahan, L. (2005). Türkçede söz dizimi. Akçağ Yayınları.
Karahan, L. (2019). Türkçede birleşik cümle problemi ve fiilimsi yapılar. Turkish Studies - Language and Literature, 14(3), 1531–1546. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.23101
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24. bs.). Nobel Akademik Yayıncılık.
Karatay, H. (2014). Okuma eğitimi: Kuram ve uygulama. Pegem Akademi.
Koç, H. (1996). Fiilimsiler ve birleşik cümle yapıları. Dilbilim Araştırmaları.
Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri: Şekil bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Kurudayıoğlu, M., & Soysal, T. (2016). Türkçe öğretiminde dijital teknoloji uygulamaları ve dijital yerlilik. Türklük Bilimi Araştırmaları, 40, 137-156.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar).
Özkan, B. (2020). Türkiye Türkçesinde fiilimsiler üzerine ileri uygulamalar. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(39), 1321–1371. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1219705
Savran, S. (1999). Fiilimsilerin öğretimi üzerine bir değerlendirme. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 3(2), 67–82.
Temizkan, M. (2014). Aktif öğrenme: Kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi.
TurkDilBilgisi.com. (2023, 1 Kasım). Fiilimsiler konu anlatımı ve ipuçları. https://www.turkdilbilgisi.com/fiilimsiler-konu-anlatimi/
Uzun, N. E. (1995). Türkçede yan tümceler [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
Ülper, H. (2010). Okuma ve anlamlandırma becerilerinin kazandırılması. Nobel Yayın Dağıtım.
Üstünova, H. (2002). Türkçenin öğretiminde fiilimsilerin yeri. Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. bs.). Seçkin Yayıncılık.
Yip, V., & Matthews, S. (2007). The bilingual child: Early development and language contact. Cambridge University Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Kerim TUZCU
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
