2018 ve 2024 Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programlarının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi
2018 ve 2024 Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14014499Anahtar Kelimeler:
değer, değerler eğitimi, hayat bilgisi öğretimi, maarif modeliÖzet
Bu araştırmanın amacı 2024 ve 2018 hayat bilgisi dersi öğretim programlarını karşılaştırmalı olarak değerler ve değerler eğitimi konusunda yapılan uygulamalar açısından incelemektir. Bundan dolayı yapılan çalışmanın alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Bu araştırmada veri kaynağı olarak 2018 ve 2024 hayat bilgisi öğretim programları incelenmiştir. Veriler nitel bir perspektifle doküman inceleme sürecine uygun olarak toplanmıştır. Bu araştırmada öncelikli olarak veri analizinde kullanılmak amacıyla araştırmacılar tarafından “Belirtke Tabloları” hazırlanmıştır. Hazırlanan belirtke tablolarında 2018 ve 2024 hayat bilgisi dersi öğretim programlarında yer alan ana değerler, öğrenme alanlarının değerler açısından incelenmesi ve kazanımlarla ilişkilendirilen değerlerin sınıf düzeylerine göre dağılım durumuna bakılmıştır. Doküman incelemesi sonucunda ulaşılan verilerin çözümlenmesinde ise betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır. 2024 öğretim programında 2018 programından farklı olarak erdem değer eylem modeli geliştirilmiştir. Bu model ile çatı değer uygulamasına geçilmiştir. Çatı değer olarak sorumluluk, adalet ve saygı değerleri kabul edilmiştir. 2024 Erdem-Değer- Eylem modeline eklenen ve 2018 programında olmayan değerler aile bütünlüğü, çalışkanlık, dürüstlük, estetik, mahremiyet, merhamet, mütevazılık, özgürlük, sağlıklı yaşam, tasarruf ve temizlik değerleridir.
Referanslar
Akınoğlu, O. (2003). Bir eğitim değeri olarak eleştirel düşünme. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 7-26.
Aktan, C. C. (2003). Değişim ve Yeni Global Değerler. Coşkun Can Aktan (Ed.) Modernite ve Postmoderniteye Değişim, İçinde (23).Çizgi Kitabevi, Konya.
Aktay, S. & Çetin, H. S. (2019). 2015, 2017 ve 2018 Hayat bilgisi dersi öğretim programları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Armağan Özel Sayısı, 577-600. DOI: 10.17494/ogusbd.548537
Aktepe, V. & Tahiroğlu, M. (2016). Değerler eğitimi yaklaşımları ve etkinlik örnekleri. International Journal of Social Science, 3(42), 361-384.
Arslanoğlu, İ. (2016). Bilimsel yöntem ve araştırma teknikleri ders notları. Gazi Kitabevi.
Asan, T., Ekşi F., Doğan, A. &Ekşi, H. (2008). Bireysel değerler envanteri’nin dilsel eşdeğerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27, 15-38.
Bailey, K. D. (1994). Methods of social research. The Free Press.
Bobaroğlu, M. (2002). Aydınlanma Sorunu ve Değerler. Ayna Yayınevi, İstanbul.
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40. s.27
Çalışkan, H & Yıldırım, Y. (2022). Okul Dışı Ortamlarda Değerler Eğitimi. Pegem Akademi Yayınları
Candan, D. G. & Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
Çoban, O. (2016). Sokratik sorgulama yöntemi ile sorumluluk değerinin öğretimi, [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Demir, K., & Demirhan İşcan, C. (2007). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi. 1. Ulusal İlköğretim Kongresi, 15(17), 1-15.
Durkheım, E. (2004). Ahlak Eğitimi, (Çev: Oğuz Adanır), Dokuz Eylül Yayınları, İzmir.
Ersoy, E. (2018). Sosyolojide değerler ve değer araştırmaları. Journal of International Social Research, 11(56).
Eryılmaz, M. A. (2016). Sınıf öğretmenlerinin üçüncü sınıf hayat bilgisi derslerinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Esemen, A. (2020). Hayat bilgisi öğretim programı kazanımlarının kök değerler ile ilişkisinin değerlendirilmesi. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1),16-29. doi: 10.46762/mamulebd.741720
Forster, N. (1994). The analysis of company documentation. C. Cassell & G. Symon (Ed.) içinde, Qualitative methods in organizational research, a practical guide (pp. 147-166). SAGE publication.
Gündüz, M. (2014). İlköğretim 3.sınıf Hayat Bilgisi dersinde "sorumluluk" değerinin proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile öğretiminin akademik başarı ve tutuma etkisi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi] Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gürgil, F., Kılcan, B., Kılıçoğlu, G. & Kurtoğlu, F. S. (2019). Hünkar Hacı Bektaş Velî Velayetnamesi’nin kök değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 446-461.
Kale, N. (2008). Nasıl bir değerler eğitim. Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü Yayın Organı, 9, (58),10-17.
Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145.
Karasu Avcı, E., & Ketenoğlu Kayabaşı, Z. E. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programlarının amaçlarındaki değerlerin içerik analizi (1936-2018). Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 27-56.
Kaymakçı, S. (2016). Hayat bilgisinde değerler eğitimi. Refik Turan ve Kadir Ulusoy (Ed.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi (2. baskı, ss.367-388). Pegem Akademi.
Milli Eğitim Bakanlığı, [MEB]. (2009). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara. Devlet Kitapları Müdürlüğü.
Milli Eğitim Bakanlığı, [MEB]. (2009). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. Talim Terbiye Yayınları
Milli Eğitim Bakanlığı, [MEB]. (2018). Hayat Bilgisi dersi öğretim programı (ilkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Milli Eğitim Bakanlığı, [MEB]. (2024). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (1, 2, ve 3. sınıflar): Türkiye yüzyılı maarif modeli. Ankara: MEB Yayınları..
Milli Eğitim Bakanlığı, [MEB] (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu, MEB Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara.
Öngören, H. (2023). Ortaokul Öğretmenlerinin hukuk ve adalet ders kitabına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 12(2), 328-338. https://doi.org/10.30703/cije.1184695.
Öngören, H., & Yılmaz, A. (2024). Investigation of secondary school students’ social-emotional learning and friendship-making skills in terms of various variables. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi (60), 1135-1153. https://doi.org/10.53444/deubefd.1391617.
Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değerler, Değerler Eğitimi Dergisi, 1( 3), 23
Scott, D. & Marlene, M.,(2005). Key ideas in educational research. London: Continuum International Publishing.
Sever, B. (2015). İlkokul üçüncü sınıf Hayat Bilgisi programındaki değerlerin öğretmen ve veli görüşlerine göre incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Sönmez, Ö. F. (2010). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının topluma hizmet uygulamaları dersine yönelik görüşlerinin kazanım boyutunda değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 53-71.
Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2014). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. (Genişletilmiş 3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık
Şentürk, M., Şimşek, U., Tıkman, F., Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilgiler ve sınıf eğitimi öğretmen adaylarının gözünden vatandaşlık eğitimi: nitel bir çalışma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(32), 913-925. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.1871
TDK (2024). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Basımevi, Ankara.
Topkaya, Y. & Burak, D. (2018). Cumhuriyetten günümüze hayat bilgisi dersi öğretim programları. S. Sidekli (Ed.), Kuramdan uygulamaya hayat bilgisi öğretimi içinde (ss. 1-46). Ankara: Eğiten Kitap.
Ulusoy, K. & Arslan, A. (2014). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.). Değerli bir kavram olarak değer ve değerler eğitimi içinde (ss.1-16.). Ankara: Pegem Akademi,
Ulusoy, K. & Dilmaç, B. (2015). Değerler eğitimi. (Üçüncü baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Uzunkol, E. & Yel, S. (2016). Effect of value education program applied in life studies lesson on selfesteem, social problem-solving skills and empathy levels of students. Education and Science, 41(183), 267-292 doi: 10.15390/EB.2016.5550
Yaşaroğlu, C. (2018). Öğretim programlarında değerler: hayat bilgisi dersi örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 725-733. https://doi.org/10.18506/anemon.394551
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, S. G., Becerikli, S. & Demirel, M. (2017). Farklı bakış açılarına göre sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi. Elementary Education Online, 16(4), 1575-1588.
Yıldırım. Y. (2024). Değer Odaklı Eğitimler ve Değerler Eğitimi. İçinde Y. Yıldırım (Ed.) Değer Odaklı Eğitimler (ss. 1-23). Ankara: Pegem Akademi
Yıldırım, Y. & Akpınar, E. (2016). Cinsiyet faktörünün ortaokul 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin sosyal olgunluk düzeyine etkisi. International Journal of Field Education, 2(1), 20-32.
Yıldırım. Y., & Çalışkan, H. (2017). The teachers’ opinions about values education and values in the 2005 with 2017 teaching programme of social studies lesson, Journeal of Multidisciplinary Studies in Education, 1(1). 7-23.
Yıldırım, Y. & Çalışkan, A. (2024). 2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programının 2005, 2015 ve 2018 programlarıyla karşılaştırılmalı analizi. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8 (1), 108 – 142. https://doi.org/10.46452/baksoder.1485390
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Gözde Güneş, Doç.Dr.Yusuf YILDIRIM
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.