Sosyal Bilgiler Eğitiminden Yapay Zeka Okuryazarlığına Bakış
Sosyal Bilgiler Eğitiminden Yapay Zeka Okuryazarlığına Bakış
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15099955Anahtar Kelimeler:
Sosyal Bilgiler Eğitimi, Yapay Zeka, Yapay Zeka OkuryazarlığıÖzet
Günümüzün önemli sosyal bilimsel konularından olan yapay zeka okuryazarlığı günümüz ihtiyaçlarına cevap vermesi açısından önemli konuma sahiptir. Yapay zeka okuryazarlığı konusunun sosyal bilgiler eğitimi bakımından ele alındığı bu araştırmada gelinen durum hakkında genel durum değerlendirmesi yapılmıştır. Buna göre Milli Eğitim Bakanlığının duyurmuş olduğu Maarif Eğitim Modelinde okuryazarlık becerileri kısmında yer alan dijital okuryazarlık becerisi ile benzer beceri özelliklerine sahip yapay zeka okuryazarlık becerisi sayesinde bireylerin yapay zeka hakkında bilinçli kararlar almasını, toplumsal etkilerini anlamasını ve yapay zeka politikası ve düzenlemesi hakkındaki tartışmalara katılmasına olanak sağlandığı anlaşılmaktadır. Sonuç itibariyle eğitimde yapay zekâ kullanımı konusunda yapılan araştırmalar, yapay zekâ teknolojisinin bireysel gelişim için yararlı olduğu ayrıca yapay zekâ teknolojileri bakımından kullanım becerisi kazanan öğrenciler yapay zekâ ile birlikte eleştirel düşünme, problem çözme ve dijital okuryazarlık becerilerini teşvik ederek öğrencileri çok çeşitli kariyerlere ve yaşam senaryolarına hazırlandığı saptanmıştır. Araştırma kapsamında sosyal bilgiler eğitiminde yapay zeka okuryazarlığı konusunda çeşitli görüş ve önerilerde bulunulmuştur.
Referanslar
Akdeniz, N. (2009). 6. Sınıf sosyal bilgiler yeni ders programının uygulanmasında karşılaşılan güçlükler, (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Ulusal Tez Merkezi.
Ali, S., Park, H. W., & Breazeal, C. (2021). A social robot’s influence on children’s figural creativity during gameplay. International Journal of ChildComputer Interaction, 28, 100234. https://doi.org/10.1016/j.ijcci.2020.100234.
Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
Bayram, K., & Çelik, H. (2023). Yapay zekâ konusunda muhakeme ve girişimcilik becerileriyle bütünleştirilmiş sosyo-bilim etkinliği: Fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 11(1), 41-78. https://doi.org/10.56423/fbod.1241946.
Çelikkaya, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde araç-gereç ve materyal kullanımının önemi., (Editörler: R. Sever ve E. Koçoğlu). Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı, Pegem Yayıncılık, Ankara.
Çetindamar, D., Kitto, K., Wu, M., Zhang, Y., Abedin, B., & Knight, S. (2022). Explicating AI literacy of employees at digital workplaces. IEEE transactions on engineering management, 71, 810-823. https://doi.org/10.1109/TEM.2021.3138503.
Davenport, T. H., & Ronanki, R. (2018). Artificial intelligence for the real world. Harvard business review, 96(1), 108-116.
De Swarte, T., Boufous, O., & Escalle, P. (2019). Artificial intelligence, ethics and human values: the cases of military drones and companion robots. Artificial Life and Robotics, 24, 291-296. https://doi.org/10.1007/s10015-019-00525-1.
Dyson, B., Shen, Y., Howley, D., & Baek, S. (2023). Social emotional learning matters: Interpreting educators’ perspectives at a high-needs rural elementary school. In Frontiers in Education (8), 1100667. https://doi.org/10.3389/feduc.2023.1100667.
Edwards-Fapohunda, M. O., & Adediji, M. A. (2024). Sustainable development of distance learning in continuing adult education: The impact of artificial intelligence. IRE Journals, 8(1), 113-114.
Gallavan, N. P., & Kottler, E. (2009). Constructing Rubrics and Assessing Progress Collaboratively with Social Studies Students. The Social Studies, 100(4), 154–159. https://doi.org/10.3200/TSSS.100.4.154-159.
Güleç, S., & Hüdavendigar, M. N. (2020). Sosyal bilgiler eğitimi alaninda okuryazarlik becerisi başliğinda yapilan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 3(3), 24-36.
Halpern, D., & Katz, J. E. (2017). Texting's consequences for romantic relationships: A cross-lagged analysis highlights its risks. Computers in Human Behavior, 71, 386-394. https://doi.org/10.1016/j.chb.2017.01.051.
İncemen, S., & Öztürk, G. (2024). Farklı eğitim alanlarında yapay zekâ: uygulama örnekleri. International Journal of Computers in Education, 7(1), 27-49. https://doi.org/10.5281/zenodo.12600022.
İşler, B., & Kılıç, M. (2021). Eğitimde Yapay Zekâ Kullanimi ve Gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11.
Jin, M. G., Luo, X. M., & Zhang, G. H. (2017). The development and relationship between freshmen’s mobile phone dependence and social adaptation: A cross lagged regression analysis. Psychology: Techniques and Application, 5(8), 449-454.
Kafadar, T., Öztürk, C., & Katılmış, A. (2018). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler ğretim programlarının değerler eğitimi boyutunda karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 154-177.
Karasu Avcı, E. & İbret, B. Ü. (2018). Toplumsal kimliğin oluşumunda sosyal bilgiler dersinin rolünün incelenmesi: sosyal bilgiler öğretim programları (1968, 1998, 2005). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 10(29), 336-376.
Küçükaydın, M. A. (2019). Sekizinci sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel bir konuya ilişkin görüşleri ve argüman yapıları. İlköğretim Online, 18(1), 174-189. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.527195.
Lee, D., & Kim, Y. (2022). Development of self-expression activity class program for elementary school students to cultivate AI literacy. Fourth Industrial Review, 2(1), 9-7. https://doi.org/10.20498/fir.2022.2.1.9.
Long, D., & Magerko, B. (2020). What is AI literacy? competencies and design considerations. Conference on Human Factors in Computing Systems- Proceedings, 1–16. https://doi.org/10.1145/3313831.3376727.
Millî Eğitim Bakanlığı (2024). 2024 Sosyal Bilgiler Ders Programı. https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=1264.
Milli Eğitim Bakanlığı (a) (2025). Geçmişten Günümüze YEĞİTEK. https://yegitek.meb.gov.tr/ggy/index.html.
Milli Eğitim Bakanlığı (b) (2025). Millî Eğitim Bakanlığı Türkiye Yüzyılı Maarif Model’ine Genel Bakış. https://tymm.meb.gov.tr/genel-bakis?id=4.
Mengüloğul, G., & Sarıkaya, B. (2024). Eğitimde Okuryazarlık Becerileri. Asya Studies, 8(30), 41-66. https://doi.org/10.31455/asya.1574908.
Öngören, H. (2022). Türkiye’de internet kullanım eğilimi ve dijital vatandaşlık algısının insan hakları bağlamında incelenmesi. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademik Dergisi, 5(9), 47-82.
Öngören, H. (2024). Sosyal bilgiler öğretim programlarının değerler açısından karşılaştırılması. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 172-190. https://doi.org/10.55605/ejedus.1562084.
Öngören, H. (2024). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Yapay Zekâ Okuryazarlık Becerilerinin Analizi, Bildiri Özetleri Kitabı, (ss: 34-36), XI. EJER 21-24 Mayıs, Kocaeli Üniversitesi.
Öngören, H., & Yıldırım, Y. (2024). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Yapay Zekâ Okuryazarlık Becerilerinin Analizi. Bildiri Özetleri Kitabi, International Education Congress 2024, Diyarbakır.
Öztürk, C. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem Akademi.
Ryan, T., Henderson, M., Ryan, K., & Kennedy, G. (2023). Identifying the components of effective learner-centred feedback information. Teaching in Higher Education, 28(7), 1565-1582. https://doi.org/10.1080/13562517.2021.1913723.
Sever, R. (2015). Sosyal bilgiler öğretimi. Nobel Yayıncılık.
Soylu, E. (2023). Ortaokul öğrencilerine yönelik geliştirilen yapay zekâ eğitim içeriğinin yapay zekâ okuryazarlığına etkisi (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi.
Stembert, N., & M. Harbers. 2019. Accounting for the Human When Designing with AI: Challenges Identified. CHI’19-Extended Abstracts, Glasgow, Scotland, UK—May 04-09, 2019.
Tarafdar, M., C. M. Beath., & J. W. Ross. (2019). Using AI to Enhance Business Operations. MIT Sloan Management Review, 60(4), 37–44. https://doi.org/10.7551/mitpress/12588.003.0015.
Turing, A. M. (2009). Computing machinery and intelligence (pp. 23-65). Springer Netherlands.
Villegas-Ch, W., Arias-Navarrete, A., & Palacios-Pacheco, X. (2020). Proposal of an Architecture for the Integration of a Chatbot with Artificial Intelligence in a Smart Campus for the Improvement of Learning. Sustainability, 12(4), 1500. https://doi.org/10.3390/su12041500.
Yacoubian, H. A., & Khishfe, R. (2018). Argumentation, critical thinking, nature of science and socioscientific issues: a dialoguebetween two researchers. International Journal Of Science Education, 40(7), 796-807. https://doi.org/10.1080/09500693.2018.1449986.
Yazıcı, M. H., & Demir, İ. N. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dil bilgisi. (Editör: Erdost Özkan) 12. Bölüm: “Yabancılara Türkçe Öğretimi”, Eğitim Yayınevi.
Yıldırım, Y., & Çalışkan, A. (2024). 2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programının 2005, 2015 ve 2018 programlarıyla karşılaştırılmalı analizi. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 8(1), 108-142. https://doi.org/10.46452/baksoder.1485390.
Yılmaz, K., & Öngören, H. (2019). İlköğretim Öğretmenlerinin MEB 2023 Eğitim Vizyonuna İlişkin Görüş ve Değerlendirmeleri. UEYAK, Marmara Üniversitesi, İstanbul, (26.10. 2019-28.10. 2019).
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Hakan ÖNGÖREN
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
